De bijbel in één jaar. Een terugblik.

Eind juni jl. was het klaar. Toen werd de bijbel leesmarathon afgesloten met het doornemen van het laatste Bijbelboek. Op 11 september waren we er met 17 leden van De Ark aan begonnen: het in zijn geheel doorlezen van de bijbel volgens een enigszins afwisselend rooster. Dat hield in: elke dag een forse hoeveelheid tekst tot je nemen, snel lezend dan wel wat meer aandachtig. Dat was dus een hele klus, waarin de een beter slaagde dan de ander. Om de twee weken bespraken we op maandagavond de gelezen teksten. Dat waren boeiende avonden met stevige gesprekken in dit gevarieerde gezelschap. Want de teksten gaven steeds weer aanleiding tot vragen, onder de indruk zijn, verzuchtingen, hoop, verbazing (soms een kleine schokgolf..), voldoening én meningsverschil. Iemand schreef na afloop: ‘Soms was de reis zwaar en moeilijk, maar ook leerzaam en opwekkend’. Daarbij ‘kon iedereen zichzelf zijn’, merkte iemand anders op.

Hoewel ikzelf de bijbel al vaak had gelezen, merkte ik opnieuw hoezeer het in zijn geheel doorlezen van de bijbel tot andere perspectieven leidt dan wanneer je stukken eruit isoleert. Dat laatste doen we eigenlijk elke zondag in de kerk, als er een tekstgedeelte gelezen en uitgelegd wordt.  Maar in dit project vlogen we als het ware met een helikopter over het enorme tekstveld dat bovendien ook nog eens in een eeuwenlang proces tot stand is gekomen. 66 boeken met auteurs van uiteenlopende pluimage en met heel verschillende (literaire) vormen. Alles vliegt snel voorbij, je kunt niet stilstaan, maar de grote lijnen en rode draden worden beter zichtbaar.

Elke keer weer waren er wel zaken die opvielen: ‘ik wist niet dat dit óók in de bijbel stond’. Er staat veel meer in dan wij ons gewoonlijk realiseren. Het werd ook heel duidelijk dat de bijbel geschreven is in een andere tijd, in een andere wereld en cultuur. Die moet je begrijpen om de teksten te kunnen plaatsen. Sommige elementen lijken universeel en voor alle tijden te zijn: de 10 geboden of de voortdurende nadruk op recht, liefde, waarheid en trouw bijvoorbeeld. Daarnaast is er veel wat tijdgebonden lijkt te zijn, dat je daar moet laten of dat je moet vertalen naar deze tijd toe. De toenmalige rabbijnen en de  oude kerkvaders deden dat overigens al.

Regelmatig liepen we aan tegen de vele geweldsteksten, vooral in het Oude Testament. Dat is een bekend (en heel oud!) probleem waarmee we steeds weer geconfronteerd werden en dat leidde tot pittige gesprekken. De angel van het gesprek lag daarbij steeds in de constatering dat God zelf dit geweld leek te willen en te initiëren (zeker bij de verhalen in Jozua en Richteren). In de kerkgeschiedenis en de theologie zijn hierop verschillende antwoorden gegeven. Het kwam allemaal langs. Er is echter ook een eindeloze rode draad te ontwaren die m.i. tot de kern behoort. Dat is de enorme trouw van God aan een volk dat telkens weer alle wetten en humaniteit aan zijn laars lapt, inclusief jij en ik. Dat is het verhaal van de profeten, maar ook van Jezus. Hij begint toch steeds weer opnieuw met ons en zoekt steeds weer nieuwe wegen om ons hart te bereiken. His love never quits..

Naast elementen als context (de oud-oosterse wereld), tijdgebondenheid, literaire vorm, etc., speelt hierbij ook een rol hoe je tegen de bijbel zelf aankijkt. Is de bijbel direct door God geïnspireerd, als het ware ‘Gods eigen boek’ of is het ook een mensenboek, (indirect) geïnspireerd door God? Duidelijk werd in elk geval dat de bijbel geen makkelijk boek is, waarmee je dus steeds in gesprek moet blijven. Een boek dat ontegenzeggelijk tot grote zegen is, maar soms ook een gevecht om begrip oplevert. Het is bepaald (gelukkig!) geen kant-en-klare hap waarop je snel uitgekeken raakt, maar een boek met vele lagen en vergezichten. En daar kom je allemaal achter door hem ‘gewoon’ een keer helemaal achter elkaar te lezen…

Er zijn natuurlijk wel allerlei (heikele) punten blijven liggen omdat de leessnelheid het niet toeliet er langer bij stil te staan. Daarom gaat een groot deel van de groep het komende seizoen door om nog eens wat onderwerpen bij de kop te pakken en verder uit te diepen. We doen dat in 10 thema-avonden, 5 in het najaar en 5 in het voorjaar. Het eerste thema dat aan de orde komt is de ‘Joodse’ Jezus, de Joodse achtergrond van de bijbel. Wat zegt het ons, goyim, dat Jezus een Jood was? Met name na WO-II is hier weer veel meer aandacht voor gekomen. We hopen het komende seizoen nog een aantal boeiende gesprekken met elkaar te hebben.

Kees van Setten (info@van-setten.nl)